Sự chuyển dịch mạnh mẽ sang thanh toán điện tử đang diễn ra. Emagazine sẽ phân tích sâu hơn về vấn đề này. Thanh toán không dùng tiền mặt không chỉ thay đổi thói quen tiêu dùng. Nó còn minh bạch hóa và kiểm soát dòng tiền cho Nhà nước.
Emagazine: Lợi ích của thanh toán không tiền mặt
Thanh toán không tiền mặt đang được đẩy mạnh tại Việt Nam. Điều này diễn ra trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia. Nghị định số 52/2024/NĐ-CP quy định về thanh toán không tiền mặt. Các hình thức bao gồm chuyển khoản, thẻ ngân hàng, ví điện tử.
Thực tế cho thấy, quét mã QR ngày càng thông dụng. Nó tạo ra sự thuận tiện cho người dân. Để hỗ trợ thanh toán không dùng tiền mặt, nhiều quy định đã được ban hành.
Chẳng hạn, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2025 quy định về chi phí hợp lệ. Các khoản chi mua hàng hóa, dịch vụ từ 5 triệu đồng trở lên phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.
Điều này có nghĩa là doanh nghiệp có thể đối mặt với rủi ro nếu thanh toán bằng tiền mặt. Họ có thể không được tính chi phí hợp lệ. Ngoài ra, họ có thể không được khấu trừ hoặc hoàn thuế GTGT.
Quy định này giúp cơ quan thuế kiểm soát dòng tiền tốt hơn. Nó hạn chế rủi ro trốn thuế, gian lận hóa đơn. Bên cạnh đó, nó khuyến khích doanh nghiệp chuyển sang kênh thanh toán chính thức.
Từ ngày 1/6/2025, theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.
Đây là bước đi quan trọng nhằm xóa bỏ cơ chế thuế khoán. Nó chống thất thu và tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng. Không chỉ thuế, thanh toán không dùng tiền mặt còn hỗ trợ Hải quan.
Các giao dịch xuất nhập khẩu có thể được theo dõi chặt chẽ hơn. Về bảo hiểm xã hội, ngân hàng số và ví điện tử mở ra cơ hội quản lý dữ liệu cao hơn. Do đó, thanh toán không dùng tiền mặt là công cụ chính sách tài chính mạnh mẽ.
Đại diện Bộ Công Thương cho biết về công tác quản lý thị trường. Hàng hóa phải đi kèm hóa đơn, hóa đơn gắn với nghĩa vụ thuế. Trong khi đó, dòng tiền phải được theo dõi qua ngân hàng.
Tuy nhiên, phần lớn giao dịch VietQR hiện nay vẫn là P2P. Điều này có nghĩa là nhiều doanh nghiệp chưa tiếp cận được lợi ích quản lý. Do đó, Việt Nam cần đẩy nhanh lộ trình nâng cấp từ QR chuyển tiền sang QR thanh toán.
Để khắc phục điều đó, NAPAS đã triển khai VIETQRPay từ đầu năm 2025. VIETQRPay liên kết với phần mềm quản lý bán hàng. Nó hỗ trợ trả hàng, hoàn tiền, tra soát khiếu nại.
Bên cạnh đó, VIETQRGlobal đang được phát triển đối với thanh toán xuyên biên giới. Đây là bước chiến lược quan trọng để Việt Nam tham gia sâu hơn vào thị trường quốc tế.
Về phía cơ quan quản lý nhà nước, sự phối hợp sâu rộng là điều kiện cần thiết. Chẳng hạn, cơ quan Thuế đang hướng tới mục tiêu trở thành “cầu nối” giữa hệ thống trung gian thanh toán và các hộ kinh doanh.
Có thể thấy, cơ chế khuyến khích thanh toán số đã rõ. Tuy nhiên, áp lực thực thi, rủi ro an ninh và tính bao trùm vẫn là bài toán lớn. Theo nhiều chuyên gia, thanh toán điện tử mở ra nguy cơ giả mạo, lừa đảo, rửa tiền.
Do vậy, các đơn vị thanh toán cần đầu tư mạnh vào bảo mật. Họ cần sử dụng các công nghệ hiện đại như AI, big data để cảnh báo sớm các giao dịch nghi vấn. Tầm nhìn dài hạn cần là một hệ sinh thái thanh toán số toàn diện.
Khi đó, thanh toán không dùng tiền mặt sẽ trở thành công cụ chính sách. Nó không chỉ là trải nghiệm tiện ích cho người dùng.
Nguồn: Tạp chí Tài chính (Bộ Tài chính)